Oparzenie

Oparzenie w drugim dniu po dotknięciu rozgrzanej patelni

Oparzenie (łac. combustio) – uszkodzenie skóry i w zależności od stopni oparzenia także głębiej położonych tkanek lub narządów wskutek działania ciepła, żrących substancji chemicznych (stałych, płynnych, gazowych), prądu elektrycznego, promieni słonecznych – UV, promieniowania (RTG, UV i innych ekstremalnych czynników promiennych). Przy rozległych oparzeniach ogólnoustrojowy wstrząs może doprowadzić do zgonu.

Głębokość oparzenia – wyrażana w stopniach ocena stopnia uszkodzenia tkanek spowodowanych oparzeniem. Stwierdzenie głębokości oparzenia bezpośrednio po urazie może być trudne – niekiedy pełna ocena głębokości oparzenia jest możliwa dopiero po 4–5 dniach.

Podział oparzeń w zależności od głębokości

Schemat oparzeń skóry ilustrujący głębokość uszkodzeń

Wyróżnia się I, II (zazwyczaj dzielony na stopień IIA i IIB) i III stopień głębokości oparzenia. Czasem w obrębie oparzeń III stopnia wyróżnia się IV stopień obejmujący najgłębsze oparzenia.

Oparzenie I stopnia

Obejmuje tylko naskórek, objawami są zaczerwienienie skóry i ból. Po 2-3 dniach następuje mocne swędzenie oparzonego obszaru.

Objawy ustępują po kilku dniach bez pozostawienia blizn.

Oparzenie II stopnia powierzchowne (IIA)

Obejmuje naskórek i część skóry właściwej, pojawiają się pęcherze z surowiczym płynem, goi się w ciągu 10–21 dni, nie pozostawia blizn.

• 
  
  
  
  
  

  
  
  

  

  
  
  

  
  
  

  
  
  

  po godzinie

  
  
  

  
  
  
  
  
  
  
  
• 
  
  
  
  
  

  
  
  

  

  
  
  

  
  
  

  
  
  

  po dobie

  
  
  

  
  
  
  
  
  
  
  
• 
  
  
  
  
  

  
  
  

  

  
  
  

  
  
  

  
  
  

  po dwóch dniach, pojawia się pęcherz

  
  
  

  
  
  
  
  
  
  
  

Rozwój oparzenia drugiego stopnia z zakażeniem:

• 
  
  
  
  
  

  
  
  

  

  
  
  

  
  
  

  
  
  

  Ewolucja zakażenia oparzenia drugiego stopnia; pierwsza godzina

  
  
  

  
  
  
  
  
  
  
  
• 
  
  
  
  
  

  
  
  

  

  
  
  

  
  
  

  
  
  

  Ewolucja zakażenia oparzenia drugiego stopnia; pierwszy dzień

  
  
  

  
  
  
  
  
  
  
  

Oparzenie II stopnia głębokie (IIB)

Obejmuje naskórek i pełną grubość skóry właściwej. Skóra jest biała z czerwonymi punktami w okolicy cebulek włosowych. Bolesność mniejsza niż w przypadku oparzenia w stopniu IIA ze względu na uszkodzenie zakończeń nerwowych. Goi się przez kilka tygodni, pozostawia blizny.

Oparzenie III stopnia

Oparzenie III stopnia

Martwica obejmuje skórę właściwą wraz z naczyniami i nerwami skórnymi, i z podskórną tkanką tłuszczową. Skóra przyjmuje barwę od perłowo białej, przez białoszarą do brunatnej, jest twarda i sucha. Goi się długo i zazwyczaj wymaga przeszczepu. Pozostawia widoczne blizny.

Oparzenie IV stopnia

Martwica sięga tkanek głębiej położonych. Obejmuje mięśnie, ścięgna, kości. W najcięższych przypadkach tego typu oparzeń cechą charakterystyczną jest zwęglenie oparzonej części ciała. Czasami nie wyróżnia się odrębnego IV stopnia i wszystkie oparzenia tego typu zalicza się do oparzeń III stopnia. Czasami także rozróżnia się oparzenia IV stopnia, gdzie martwica obejmuje mięśnie, V stopnia, gdzie martwica sięga do kości i VI stopnia, gdzie martwica obejmuje całą kość.

Ocena powierzchni

Reguła dziewiątek Wallace'a

Reguła ta służy do orientacyjnego określenia oparzonej powierzchni ciała. Pozwala przy uwzględnieniu głębokości oparzeń ustalić ciężkość urazu. Powierzchnia głowy, każdej z kończyn górnych stanowi 9% powierzchni ciała. Powierzchnia przednia tułowia to 18% (9% powierzchnia brzucha oraz 9% powierzchnia klatki piersiowej). Powierzchnia tylna tułowia stanowi również 18% powierzchni ciała. Powierzchnia każdej kończyny dolnej to odpowiednio 18%. Powierzchnia krocza 1%.

Reguła dłoni

Reguła ta służy do oceny rozległości oparzeń ciała u osób dorosłych. Wg niej powierzchnia dłoni osoby oparzonej odpowiada 1% łącznej powierzchni jej ciała.

Reguła piątek

Reguła ta ma zastosowanie do oceny rozległości oparzeń u niemowląt. Wg niej powierzchnia głowy, przodu i tyłu tułowia stanowi po 20% powierzchni ciała. Na każdą kończynę przypada 10% ogólnej powierzchni.

Metody tabelaryczno-diagramowe

Do oceny służą gotowe tabele i diagramy zawierające informacje o dokładnej powierzchni różnych części ciała u osób w poszczególnych grupach wiekowych (czasem także dodatkowe dane korygujące zależne np. od budowy ciała pacjenta). Rozwiązania te pozwalają na dokładną ocenę powierzchni oparzenia i są stosowane przede wszystkim w ośrodkach leczenia oparzeń.

Ocena ciężkości oparzeń

Oparzenia dzielą się na lekkie, średnio ciężkie i ciężkie. Aby dokładnie ocenić uraz należy uwzględnić głębokość i powierzchnię oparzenia.

Właściwie udzielona pomoc w przypadku oparzenia

• Przemywamy skórę czystą, chłodną (nie lodowatą) wodą przez 20 minut lub do ustania bólu a następnie zakładamy wilgotny opatrunek z jałowej gazy i delikatnie nakładamy bandaż. Przy oparzeniu jamy ustnej poszkodowany powinien ssać kawałki lodu, lub płukać gardło zimną wodą;
  
  
• Wzywamy pogotowie gdy oparzenie:
  
  
  • I stopnia obejmuje 30% powierzchni ciała,
    
    
  • II stopnia obejmuje 20% powierzchni ciała,
    
    
  • III stopnia obejmuje 5-10% powierzchni ciała.
    
    
  
  
  

Najczęściej popełnianym błędem jest stosowanie na oparzoną skórę wszelkiego rodzaju maści lub płynów oraz przekłuwanie pęcherzy.

Nie zdejmujemy ubrania z miejsca oparzenia w przypadku przywarcia do skóry.

Oparzenia słoneczne

Za ból wywołany oparzeniami UVB odpowiadać mogą neutrofile i makrofagi oraz bezpośrednia aktywność przeciągającej te komórki chemokiny CXCL5.

Bibliografia

• Stefania Jabłońska, Sławomir Majewski Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową PZWL 2005, ISBN 83-200-3367-5.
  
  
• Zbigniew Gruca, Zdzisław Wajda, Marek Dobosz Chirurgia dla studentów stomatologii AMG 2003, ISBN 83-87047-64-3.